વૃક્ષો જાનકીના ભાઈ છે,વૃક્ષો વાવો ત્યારે સીતાનું સ્મરણ કરીને વાવજો
સભ્યતાએ સંસ્કૃતિના વૃક્ષને વેલની જેમ વળગી રહેવું જોઈએ.
રાજકોટને રામમય કહ્યું છે તો હરામમય ન બનાવતા
સાચા હોઈએ તો પણ હસતા-હસતા સહન કરી લઈએ તે તપ છે.
રામજન્મની કથાનાં કારણે કથા મોડે સુધી ચાલી
રામકોટ બની ગયેલા રાજકોટ ખાતે ચાલી રહેલી રામકથાનાં છઠ્ઠા દિવસનાં પ્રારંભ પર પોરબંદર સાંદિપની સંસ્થા તેમજ દેવકા ભાગવત વદ્યાપીઠ અને દેવકા ગુરૂકૂળનાં સ્થાપક,ખૂબ નાની ઉંમરથી સમર્થ ભાગવતાચાર્ય બનેલા ભાઇશ્રી રમેશભાઇ ઓઝાની વિશિષ્ટ ઉપસ્થિતિ રહી.તેઓએ સાંદીપની સંસ્થા તરફથી સદભાવના વૃધ્ધાશ્રમને ૫ લાખ રુપિયાની રાશિ અર્પણ કરી પોતાનાં આશીર્વાદક શબ્દોનો ભાવ પણ રાખ્યો.
બાપુએ જણાવ્યું કે ચંદનના વૃક્ષની ગઈકાલે વાત કરી.ચંદન વૃક્ષ વાવીએ તો લોકો ચોરી કરવા માટે પણ એને કાપી નાખે છે.તો એવું પણ કરી શકાય કે જે પહેલું વૃક્ષ વાવીએ એ જ વૃક્ષના શ્રીગણેશ! એ જ ગણેશવૃક્ષ એમ પણ આપ કરી શકો. નદીના સંગમે,પર્વતની ગુફામાં આવા મુખ્ય સ્થાનોમાં દ્વીજત્વનો જન્મ થાય છે એવું શાસ્ત્ર કહે છે,વિપ્રત્ત્વ બ્રાહ્મણત્વ પ્રગટે છે.પરંતુ બોદ્ધ પ્રગટે છે હંમેશા વૃક્ષ નીચે પ્રગટે છે.બોધ જેને-જેને પ્રગટ થયો છે એ વૃક્ષ મંદિર નીચે પ્રગટ્યો છે.આ વૃક્ષમંદિર શબ્દ પૂજ્ય પાંડુરંગદાદાનો છે.જે વૃક્ષની નીચે બોધ પ્રાપ્ત થયો અઢી હજાર વર્ષ પહેલા તથાગત બુદ્ધને એને બોધિ વૃક્ષ કહીએ છીએ.શાંકરી પરંપરામાં જગતગુરૂ આદિ શંકરાચાર્ય દક્ષિણામૂર્તિનું વૃક્ષ મૌન છે અને પાકી ગયેલા વૃદ્ધો તેનો સંગ કરે છે.આ મૌન સત્સંગ પણ ચાલે છે.દક્ષિણા મૂર્તિ સ્તોત્રનો રાજકોટમાં પણ ઘણું પ્રચાર થયો એવું બાપુએ યાદ દેવડાવ્યું.
આપણા વેદમાં આરણ્યક ગ્રંથો ઉપરાંત અરણ્ય નામનું એક સૂક્ત છે.એમાં પણ એનું વન અને તપોવનની વાત કહે છે.જંગલમાં શિકાર થાય છે પણ વન અને તપોવનમાં શરણાગતિ અને સાધના થાય છે એ સૂક્તમાં લખાયું છે કે વૃક્ષોની વચ્ચે એક દેવી ઘૂમે છે.એનું નામ છે:વનદેવી.એ વનદેવીને ઋષિ કહે છે તમે નગરમાં કેમ નથી આવતા? ત્યારે વનદેનો સુંદર જવાબ હોય છે.
વૃક્ષો અને વનનો મહિમા આપણા ગ્રંથોએ બહુ જ કર્યો છે.રામ વનવાસ વખતે જાનકીને ઘરે રહેવા માટે રામ સમજાવે છે અને વનમાં અલગ-અલગ પ્રકારની વિપત્તિ અને રાક્ષસો વસે છે એવું કહે છે ત્યારે જાનકી કહે છે વનમાં કયા કયા લાભ મળશે.એ કહે છે વનદેવી સાસુ તરીકે મળશે અને વનદેવ મારા સસરા હશે અને મારું રક્ષણ કરશે.આ કેવળ સીતા માટે જ નહીં,પૃથ્વી અને પૃથ્વીની દીકરી બોલે છે. વૃક્ષો જાનકીના ભાઈ છે.વૃક્ષો વાવો ત્યારે સીતાનું સ્મરણ કરીને વાવજો.નાડાછેડી બાંધીને ભાવ કરજો કે જાનકી એના ભાઈને રાખડી બાંધી રહી છે.
વૃદ્ધો સાથે જોડાણ થોડું તૂટ્યું છે.બે મિત્રો જુદા પડે તો છૂટાછેડા નથી.બાપ-દીકરા વચ્ચે,ભાઈ-ભાઈ વચ્ચે જુદાઈ એ છૂટાછેડા નથી પણ પતિ-પત્ની માટે આ શબ્દ પ્રયોજાય છે.એટલે જ છૂટાછેડા થાય એ પહેલા જાગો! સભ્યતાએ સંસ્કૃતિના વૃક્ષને વેલની જેમ વળગી રહેવું જોઈએ.ઋષિમુનિઓ,તપસ્વી, સાધકો,વાનપ્રસ્થો,સંન્યાસીઓ કહે છે વૃક્ષ અને વેલના મંદિરો ઘર બન્યા છે ત્યાં બધા તપ કરે છે. બાપુએ આજે તપ વિશેષ વાત કરતા કહ્યું તપ એટલે કયું તપ?આજના દેશ,કાળ અને પાત્ર અનુસાર એનો અર્થ કરીએ તો શાસ્ત્રમાં તો પ્રગટ-અપ્રગટ સત્વ-તત્વ મૂક્યા છે. પ્રગટ વાંચી શકાય પણ અપ્રગટ તત્વ ગુરુમુખી છે.તપ એટલે: સાચા હોઈએ તો પણ હસતા-હસતા સહન કરી લઈએ તે તપ છે.આપણી ભૂલનું આપણે પ્રાયશ્ચિત કરી લઈએ એ તપ છે.પરમાત્માને પ્રાપ્ત કરવાની ભીતરી તીવ્રતા એ તપ છે.સત્ય,પ્રેમ અને કરુણાને પામવા સાધકના મનમાં ઊઠેલી તત્પરતા એ તપ છે. આપણને આવા તપ હોવા જોઈએ,આવા તપ યુનિવર્સિટીઓએ શીખવાડવા જોઈએ.મહાપુરુષોને વીઝીટીંગ લેક્ચર તરીકે બોલાવવા જોઈએ. કાશીના મુની રામકિંકરજી વીઝીટીંગ પ્રોફેસર હતા અને વિદ્યાર્થીઓને સંબોધન કરતા.કાશી નરેશ મહારાજા વૃદ્ધ હતા એ કુલપતિ હતા.મદન મોહન માલવિયાજી યુનિવર્સિટીમાં હું પણ પ્રવચન કરવા માટે ગયો એવું બાપુએ કહ્યું.
બાપુએ આજે એક સરસ વાત કરતા કહ્યું કે સંસ્થાના લાભાર્થે નહીં આપના શુભાર્થે કથા છે.આ કથા સૌના શુભાર્થે છે.
ઘરે બેસી સ્વાધ્યાય ગ્રંથનું અધ્યયન કરવું એ પણ તપ છે.પ્રવચન પણ તપ છે.બોલવું એ તપ છે અને અમારે આ તપમાં ખપી જવું છે. અહીં જાહેરાત થઈ કે ૫૦ કરોડ રૂપિયા આવી ગયા છે,એમાં ત્રણ કરોડ અને ૬૦ લાખ રૂપિયા મારા ફ્લાવર્સના પણ છે એવી વાત બાપુએ કરી.
બાપુએ કહ્યું કે વ્યસનો મૂકી દેજો,ન ખાવાનું ન ખાતા.રાજકોટને રામમય કહ્યું છે તો હરામ મય ન બનાવતા.સત્ય આદિ અગિયાર મહાવ્રત પ્રમાણિકતાથી પાડવા એ પણ તપ છે.
બાપુએ આ ૧૧ મહાવ્રતોનું લિસ્ટ જે ગાંધી વિચારધારામાં ગવાય છે:
સત્ય અહિંસા ચોરીના કરવી,વણજોતું નવ સંઘરવું
બ્રહ્મચર્યને જાતે મહેનત, કોઈ અડે નાં અભડાવું; અભય,સ્વદેશી સ્વાદ ત્યાગને સર્વ ધર્મ સરખા ગણવા.
બાપુએ કહ્યું કે સ્વાદની વાત એ ગાંધી જેવા મહાપુરુષો કરી શકે.મારા માટે સ્વાદત્યાગ શબ્દ થોડો અઘરો છે.એટલે મારા માટે હું એમાં ફેરફાર કરું તો એવું કહી શકું કે:
અભય સ્વદેશી સ્વાર્થત્યાગને સર્વ ધર્મ સરખા ગણવા.
આ ૧૧ મહાવ્રત સમજીએ એ તપ છે.
કોઈ ગુરુ પાસેથી પ્રાણાયામ વિદ્યા શીખવી અને એ પ્રમાણે આચરણ કરવું એ તપ છે.બહુ જ ભેગું થયું હોય ત્યારે પહોળા પથારા સંકેલી લેવા એ પણ તપ છે જેને પ્રત્યાહાર કહેવાય છે.
વ્યાસપીઠો સમાજને જાગૃત કરે છે.દરેકને ભગવાન જુદી જુદી રીતે મળ્યો.જલારામ બાપાને રોટલાથી ઈશ્વર મળી ગયો છે.
એકાંતમાં બેસીને હરિ સ્મરણ કરવા એ તપ છે. ઉપનિષદમાં વૃક્ષની ડાળે બે પક્ષીઓ બેઠા છે એ વૃક્ષનો મહિમા ગાય છે.
સંસાર વૃક્ષ છે.એને ચાર પડવાળી ચામડી છે.ગ્રંથ જ્યારે ન સમજાવી શકે ત્યારે ગુરુમુખ સમજાવે છે મંત્ર એટલે કે વૈદિક મંત્ર,વૈદિક સૂત્ર,વૈદિક કર્મ અને વૈદિક ધર્મ આ ચાર ચામડી છે.આ ઝાડને છ થડ છે જે છ દર્શન-આગમો છે.૨૫ તત્વો એની શાખા છે. પર્ણો અને ફૂલો અનેક છે.ભારતીય સંસ્કૃતિનું આ વટવૃક્ષ છે એવું રૂપક અપાયું છે.આ વૃક્ષના બે ફળ છે:એક કડવું અને એક મીઠું.એક વેલ આ વૃક્ષને વળગી એ માયા છે. આ માયા પરમાતાને વળગે તો રૂડી લાગે આપણને વળગે તો સુકવી નાખે.
વૃક્ષોમાં છ ગુણ એ બુદ્ધત્વ અને વૃદ્ધત્વની સાથે મૂકીને બંનેમાં આ છ ગુણ દેખાય છે:
૧-ઔદાર્ય.૨-સૌંદર્ય.૩-ગાંંભીર્ય.૪-ધૈર્ય.૫-શૌર્ય અને ૬-માધુર્ય.આ બુધ્ધત્વ અને વૃદ્ધત્વ બંનેમાં દેખાય છે. એ પછી રામ જન્મના કારણોની ચર્ચા કરતા કહ્યું કે શબ્દ રામ પણ પ્રગટાવે છે અને રાવણને પણ જન્મ આપે છે.જય વિજયના શ્રાપ એ શબ્દ છે.એ જ રીતે વૃંદાનો સ્પર્શ-વિષ્ણુ જાલંધરનું રૂપ લઈને-કરે છે એ પણ રામ જન્મનું બીજું કારણ છે.નારદ વિશ્વમહિનીના રૂપમાં મોહિત થાય છે એ રૂપ છે અને મનુ અને શતરૂપા રસપૂર્વક ગાન કરે છે-એ રસ છે. અને આમીષ ભોગની ભોજનની ગંધ એ રામ જન્મનું પાંચમું કારણ છે.
આ પાંચેય કારણોથી ભગવાન ઉરથી ઉતરીને ઉદરમાં ઉતરે છે અવતરણ કરે છે અને એ અવતરણ ની કથાનું ગાન કરતા-કરતા રાજકોટની ભૂમિથી સમગ્ર ત્રિભુવનને રામ જન્મની વધાઈ સાથે આજની કથા અને વિરામ આપવામાં આવ્યો.
કથા વિશેષ:
આવતિકાલે કથામંડપમાં રચાશે સાધુ-સંતોનો મીનીકુંભ
આવતીકાલે આ કથા અને સદભાવના વૃદ્ધાશ્રમના સર્વેસર્વા એવા ડોક્ટર પરમાત્માનંદ સરસ્વતીનો જન્મદિવસ પણ છે.અને આવતીકાલે એક વિશેષ દિવસ તરીકે ઉજવાશે.અહીં અનેક સંતો-મહંતો અને મહામંડલેશ્વરો એકઠા થઈને જાણે નાનકડો મહાકુંભ હોય એવી પળો સર્જાવા જઈ રહી છે.
આવતીકાલે જુના અખાડાના પીઠાધીશ અવધેશાનંદજી ગિરિ કે જેણે ૧૪ લાખ સાધુઓને દીક્ષા આપી છે.નાથ સંપ્રદાયના વડા ગુરુ ગોરખનાથ કે જેણે ગોરખપુરમાં પણ મુકામ કર્યો હતો અને ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગીજી તેના પીઠાધીશ છે એના મહંતશ્રી પણ આવતીકાલે પધારશે.એ જ રીતે સમગ્ર હરિયાણામાં આઠ વર્ષથી ગીતા જ્યોત અને મથુરાથી કુરુક્ષેત્ર ગીતાજયંતી એક્સપ્રેસ શરૂ કરાવનાર અને ગીતા ઉપર જેની ખૂબ જ પકડ છે એવા ગીતામનિષી સ્વામી જ્ઞાનાનંદજી પણ અહીં પધારશે.સાથે-સાથે મહાભારત ટુરીઝમ ઊભું થઈ રહ્યું છે.અને મહાભારત વખતે કોણ ક્યાં હતું એ સમગ્ર વ્યવસ્થા એ કુરુક્ષેત્રના સ્થળ ઉપર થઈ રહી છે.ગોવાથી પદ્મશ્રી ભાવેશાનંદજી પણ ઉપસ્થિત રહેશે.એ જ રીતે વૈષ્ણવ સંપ્રદાયની આઠ પીઠ છે. એમાંથી દ્વિતીય પીઠ અને છઠ્ઠી પીઠના મહારાજ શ્રી દ્વારકેશલાલજી-બંને દ્વારકેશ લાલજી પણ પધરામણી કરશે. કૃષ્ણ પ્રણામી સંપ્રદાયના કૃષ્ણમણિજી અને એ સિવાય અનેક નામી-અનામી મહાત્માઓ અહીં ભેગા થઈને નાનકડો કુંભમેળો યોજાય એ પ્રકારની વ્યવસ્થા થઈ રહી છે
અતિથિ વિશેષ:
પૃથ્વી માતાનો આ ચુંદડી મનોરથ છે, એક લીલી સાડી પૃથ્વી માતાને પહેરાવવાની વાત છે:ભાઇ શ્રી
યજ્ઞ સનાતનીઓની જીવન શૈલી છે:ભાઇ શ્રી
‘ભાઇશ્રી’ રમેશભાઇ ઓઝાએ ખૂબ નાનકડું પણ મનનીય આશીર્વાદક પ્રવચન કરતા કહ્યું કે:ભગવદ્ ગીતામાં એક પ્રસિદ્ધ શ્લોક એટલો જ મહત્વનો છે. સૃષ્ટિનો પ્રારંભ થયો ત્યારથી યજ્ઞ સહિત સૃષ્ટિ બ્રહ્માએ ઉત્પન્ન કરી.પછી પ્રજાપતિ બ્રહ્મા બોલ્યા પ્રજાને,આ યજ્ઞ દ્વારા તમે દેવતાઓનું પૂજન કરો. ઋણ સ્વીકાર કરો.સૃષ્ટિના પ્રત્યેક તત્વ,માતા-પિતા સમાજ પ્રત્યે તમારી કૃતજ્ઞતા ભાવને વ્યક્ત કરો. આ યજ્ઞ તમારી ઈચ્છાઓને પૂર્ણ કરશે.સનાતન હિંદુ સંસ્કૃતિમાં યજ્ઞ ધાર્મિક ક્રિયાકાંડ નથી,યજ્ઞ સનાતનીઓની જીવન શૈલી છે.આપણું પ્રત્યેક કર્મ યજ્ઞમય હોય છે.યજ્ઞ સિવાયનું કર્મ બંધનનું કારણ બને છે.આપણે કર્મને યજ્ઞની ઊંચાઈ ઉપર પહોંચાડીએ.
સદભાવનાએ નવા પ્રકારનો યજ્ઞ આરંભ્યો છે જેમ વૈષ્ણવમાં ચૂંડદી મનોરથ હોય છે.નદીને ચુંદડી ઓઢાડે છે.એમ પૃથ્વી માતાનો આ ચુંદડી મનોરથ છે, એક લીલી સાડી પૃથ્વી માતાને પહેરાવવાની વાત છે કોરોનાએ બતાવ્યું કે ઓક્સિજન વગરની સ્થિતિ કેવી હોય છે.વૃક્ષોને ખેંચી લેવા એ પૃથ્વી માતાના ફેફસાને નુકસાન કરવા જેવું કામ છે.આયુર્વેદને આપણે ઉપવેદ કહીએ છીએ.વૈદ્યો વૃક્ષોની જડીબુટ્ટી લેવા જાય તો એ પહેલા એને નોતરું અને નિમંત્રણ આપે છે કે અમે આ દિવસે આવશું,સંવેદનશીલતા જુઓ!ઔષધિના સ્વામી ચંદ્રમા છે અને નિશ્ચિત દિવસે જઈ વનસ્પતિનું પૂજન કરે અને કાપતા પહેલા ક્ષમા માંગે છે આ સંવેદનશીલતાની ચરમસીમા છે. વડીલો વડલા જેવા છે,જેની છાયામાં સંતાનો રહે જીવે તો શીતળતા મળે છે.સંતાન વગરના વૃધ્ધો માટે ભવ્ય વાનપ્રસ્થ આશ્રમ બનાવવાની શરૂઆત કદાચ ભારતની સૌથી મોટી આ વ્યવસ્થા થશે. બ્રહ્મચારીઓ માટે ગુરુકુળો છે,ગૃહસ્થો પોતાનો કર્મયોગ દ્વારા ભોજન મેળવે છે,સંન્યાસીઓને પણ આદર સાથે ભિક્ષા આપીએ છીએ પણ વચ્ચેનો ત્રીજો આશ્રમ વાનપ્રસ્થ આશ્રમ,એ ભિક્ષા પણ ન માગી શકે હાથ પણ લાંબા ન કરી શકે.એને સન્માનભેર જીવવાનો અધિકાર છે.સરકાર અને સમાજે સુનિશ્ચિત વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ.સંતાનો એ પણ કરવું જોઈએ.વડીલો માટેનું આ સુંદર કાર્ય થઈ રહ્યું છે.સાંદિપની તરફથી પાંચ લાખ રૂપિયાની રાશિ અર્પણ કરી અને ભાઈશ્રીએ પોતાનો સુંદર ભાવ સંસ્થા પ્રત્યે અર્પણ કર્યો.
સાથે-સાથે ભાવનગરથી બુધાભાઈ ૧ કરોડ ૧૧ લાખ રૂપિયા પણ આપ્યા.
